Skala Likerta to jeden z rodzajów skali ocen, stosowanych często w ankietach UX. Pozwala uzyskać od pytanego jego opinię na dany temat – percepcję, preferencje czy też przekonania. Czym jest dokładnie i gdzie może się sprawdzić?
Czym jest Skala Likerta?
Zadawanie pytań i udzielanie na nie odpowiedzi, z uwzględnieniem skali ocen, pojawiają się w wielu metodologiach działań i metodach badawczych. Najczęściej mają postać ankiet, ale także testów użyteczności. Odpowiednia interpretacja wyników pomaga zrozumieć, jak klienci widzą usługę lub produkt. To z kolei zapewnia dostęp do informacji o doświadczeniach użytkownika, którą są niezwykle ważne do stworzenia wysokiej jakości rozwiązania.
Skala Likerta swoją nazwę zawdzięcza Rensisowi Likertowi, amerykańskiemu pedagogowi, psychologowi i socjologowi, który przez 30 lat pracował na stanowisku kierownika Instytutu Badań Społecznych na Uniwersytecie Michigan. Stworzył on autorską metodę oceny w latach 30. XX wieku. Czym dokładnie jest? Miernikiem zgodności z zestawem stwierdzeń, które otrzymują ankietowani. Zadaniem respondentów jest określenie, w jakim stopniu zgadzają się ze spostrzeżeniami. Interpretacja wyników następuje po przeanalizowaniu odpowiedzi na wszystkie pytania.
Skala Likerta to interwałowa skala dwubiegunowa – oznacza to, że na przeciwnych stronach tej skali znajdują się przekonania o znaczeniu przeciwstawnym. Słowo interwałowa oznacza uszeregowanie punktów skali z założeniem równej odległości między nimi. Gdzie wykorzystywana jest skala Likerta? Przykładem są kwestionariusze oceny użyteczności, m.in. Skala Użyteczności Systemu SUS oraz w Kwestionariusz Mierzenia Satysfakcji SUPR-Q (ang. Standardized User Experience Percentile Rank Questionnaire).
Warianty Skali Likerta, które można wykorzystać w testach użyteczności
Istnieją trzy warianty skali Likerta. Najpopularniejszą z nich jest stosowany obecnie wariant 5-cio punktowy, jednak skorzystać można również z wersji 4-elementowej skali bez punktu neutralnego (zwana inaczej skalą wymuszonego wyboru) oraz 7-elementowej skali, w której po obu stronach od punktu neutralnego istnieje 1 odpowiedź dodatkowa.
Skala Likerta 5-stopniowa charakteryzuje się występowaniem błędu tendencji centralnej. To jeden z najczęstszych błędów poznawczych, który polega na dużej niechęci do wybierania odpowiedzi, umieszczonych na krańcu skali. Większość oceniających decyduje się na przyznanie oceny średniej, zamiast ostrej. Błąd ten nie dotyczy jedynie wypełniania ankiet – ale także życia codziennego. W szkołach najczęstszymi ocenami są trójki i czwórki. Ocena 1 czy 6 przyznawane są dużo rzadziej. Z tego powodu, przy zastosowaniu 5-punktowej skali, istnieje duża możliwość uzyskania odpowiedzi neutralnych.
Dla rozwiązania problemu wskazywania środkowych elementów skali wprowadzona została kolejna skala – 4-stopniowa, zwaną skalą wymuszonego wyboru, pozbawioną punktu neutralnego. Wersja ta niejako wymusza na osobie wypełniającej kwestionariusz podjęcie decyzji, dotyczącej oceny danego stwierdzenia. Nie daje mu możliwości zachowania nastawienia neutralnego. Taka konstrukcja ankiety wymaga dłuższego namyślania się nad odpowiedzią – może więc być bardziej adekwatna. Jeśli jednak ankietowany nie ma zdania na dany temat – może prowadzić do przekłamania wyników.
Dokładność pomiaru miało zwiększyć wprowadzenie 7-punktowej skali Likerta. Po każdej ze stron wprowadzono po jednej dodatkowej odpowiedzi – „zgadzam się” oraz „nie zgadzam się”. Ta skala wpływa na zwiększenie dokładności pomiaru w przypadku pojedynczych stwierdzeń, jednak wraz ze wzrostem liczby pytań – efekt ten maleje. Ponadto, jeśli do tej pory w ankiety były wykonywane z zastosowaniem skali 5-stopniowej, przejście na skalę 7-stopniową zabiera możliwość analizy porównawczej. Wówczas interpretowane wyniki badania użyteczności, przeprowadzonego na innych stronach, są niemiarodajne.
Jak liczyć skalę Likerta?
Pierwszym krokiem w metodologii badawczej, który umożliwi prawidłowe zastosowanie skali Likerta jest określenie pytań, odpowiednich dla danej grupy osób. Przykład pytania:
„Czuję się pewnie korzystając z systemu”.
Odpowiedzi (przy założeniu 5-stopniowej skali Likerta):
- zdecydowanie się nie zgadzam,
- nie zgadzam się,
- nie wiem / Nie mam zdania,
- zgadzam się,
- zdecydowanie się zgadzam.
Dobrym pomysłem może być wprowadzenie prezentacji danych w formie graficznej, w postaci emotikonek uśmiechniętych, neutralnych i smutnych. Skala Likerta zbiera odpowiedzi jako wartość liczbową, bez względu, w jakiej formie są udzielane. Wyliczenia sprowadzają się do wyprowadzenia średniej z uzyskanych odpowiedzi i stwierdzenie, które odpowiedzi respondentów były wybierane najczęściej.
Każdy z wariantów skali Likerta ma zalety i wady. Bez względu na to, na który z nich zdecyduje się ankieter – kluczem do sukcesu jest opracowanie odpowiednich pytań. Wówczas dobór skali będzie sprawą drugorzędną.Szukasz pomocy przy projektowaniu UX i UI – skontaktuj się z nami! Dołożymy starań, aby znaleźć dla Ciebie najlepsze rozwiązania.
